1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. OSMANLI ÜSKÜDARI'NDA TOPLUMSAL HAYAT

Osmanlı Devleti birçok etnik ve dinî grubu bünyesinde barındıran ve bunların yüzyıllarca bir arada yaşamasını sağlayan son îslam imparatorluğudur.
Osmanlı Devleti’nin tevarüs ettiği İslam hukuku ile kendi dininden olmayanları içinde barındırdığı zimmî statüsündeki gayrimüslim tebaanın Müslümanlarla olan münasebetleri araştırmayı haiz bir konu olarak karşımızda durmaktadır. Müslümanlarla gayrimüslimler arasındaki münasebetler daha çok devlet merkezinden gönderilen fermanlar vasıtasıyla değerlendirilmiş ve toplum katmanında Müslüman ve gayrimüslim tebaa arasındaki ilişkiler o fermanlara göre değerlendirilmiştir. Meselenin daha geniş ve sağlıklı değerlendirmesini yapmak için kadı sicilleri ile birlikte ahali arasındaki ilişkilerin gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
Bu kitapta dönemin tabiriyle bilâd-ı selâseden (Eyüp, Galata ve Üsküdar) biri olup Müslüman kimliği ön planda olan, bununla birlikte Kuzguncuk örneğiyle küçük bir Kudüs’ü anımsatan Üsküdar’da yaşamış Müslüman ve gayrimüslimlerin XVIII. yüzyılın ilk yarısındaki münasebetleri incelenmiştir.
Çalışmanın giriş bölümünde konunun kapsamı ve kaynaklarını kısaca değerlendirdikten sonra, İslam toplumlarında varlıklarını devam ettirmiş zimmî statüsündeki gayrimüslimlerin Müslümanlarla olan münasebetlerinin tarihî arka planı kısaca ele alınmıştır. Devamında tezin coğrafi mekânı olan Üsküdar’ın tarihî coğrafyasından kısaca bahsedildikten sonra, gayrimüslimlerin XVIII. yüzyıla kadar Üsküdar ve civarındaki yaşadıkları yerler konu edinmiştir.
Müslüman ve gayrimüslimlerin hukukî, İktisadî ve sosyal ilişkileri olmak üzere üç ana bölümden oluşan bu araştırmada, öncelikle münasebetlerin yasal çerçevesini belirleyen, bir bakıma (şer’iyye sicillerinde) münasebetlerin görünürlük kazandığı boyutu oluşturan hukukî ilişkiler ele alındı. Zira her biri mahkeme tutanağı özelliğini haiz sicil belgeleri, Osmanlı toplumunda Müslim-gayrimüslim ilişkilerini önemli ölçüde şekillendiren ehl-i zimmet hukukunu da içeren İslâm hukukuna göre tanzim edilmiş belgelerdi. Bu bölümde ilk olarak Üsküdar kadılığının kurumsal yapısı üzerinde durulmuştur. Belirsizliğini hâlâ korumakta olan, müstakil bir mahkeme binasının Osmanlılar’da var olup olmadığı, var olduysa nasıl bir yapı olduğu yahut nasıl kullanıldığı sorularının cevaplanmasına katkı yapabilecek kimi bulgulara bu bölümde yer verilmiştir. Gayrimüslimlerin mahkemeye niçin geldiklerini, millet sistemi içinde var olduğu iddia edilen alternatif cemaat mahkemelerinin varlığına dair uygulama merkezli açıklamalar değerlendirilmiştir. Zira konuyla ilgili çalışmalarda mahkeme kayıtları üzerinden bir araştırmanın eksikliğine vurgu yapılmaktadır. Müslümanlar ile gayrimüslimlerin yargılama sürecinin nasıl cereyan ettiği, birbirleriyle hangi konularda davalık oldukları ele alındıktan sonra, mahkeme sonuçları ve sicillerde zikredilen cezalar üzerinde durulmuştur.
İkinci bölüm ise insan hayatının maişetinin kaynağı olan ticaret hayatında Müslümanlar ile gayrimüslimlerin aralarındaki menkul ve gayrimenkul mal transferi, borç ve kredi ilişkileri, meslekî tabanda örgütlenme, meslek ilişkileri ve çıkan problemler ve çözüm yolları, ticarî ortaklıklar dönemin İktisadî şartları muvacehesinde ele alınmıştır.

Yazar:Nevzat Erkan

İsbn:9786058493483

Yayın Tarihi:Haziran, 2015

Dil:Türkçe

Sayfa Sayısı:209Ölçü:21,5 x 30 cm

Yayınevi:Üsküdar Belediyesi